Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn, hay còn được tôn xưng là Đệ Nhị Thượng Ngàn Giám Sát Đại Vương Thượng Đẳng Tối Linh Thần, là một trong những vị quan trọng trong hệ thống Ngũ Vị Tôn Ông của tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ tại Việt Nam. Ngài được phong tước Nhạc Thần Đại Vương – Đô Đài Giám Sát, đóng vai trò giám sát và quản cai vùng Sơn Lâm, Thượng Ngàn rộng lớn.
Theo truyền thuyết, Quan Lớn Đệ Nhị vốn là con trai thứ hai của Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình. Với quyền năng ban phúc và điều hòa thời tiết, ngài thường giáng thế để cứu giúp dân chúng. Mỗi khi hạn hán xảy ra, người dân cầu đảo ngài đều được mưa thuận gió hòa, mang lại cuộc sống ấm no cho muôn loài.
Sự Tích Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn
Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn còn được gọi là Quan Đệ Nhị Giám Sát, hoặc một số nơi gọi là Quan Thanh Tra Giám Sát. Ngài vâng lệnh Vua Cha, hạ phàm đầu thai vào Hoàng Cung (có sách ghi là ngài giáng trần vào ngày mùng ba tháng mười một năm Ất Dậu trong một gia đình quý tộc, và ngày mùng mười tháng mười một năm Bính Dần là ngày hóa). Ngài được biết đến là người văn võ song toàn, thông minh, chính trực, được muôn nơi ngưỡng mộ. Nhiều vương tôn công tử đã tìm đến để được ngài truyền dạy học vấn. Khi hoàn thành sứ mệnh dưới hạ giới, ngài trở về chầu Thiên Đình.
Đền Thờ Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn Ở Đâu
Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn được thờ phụng tại nhiều nơi, trong đó hai địa điểm chính nổi tiếng là:
- Đền Quan Giám: Tọa lạc tại huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn, đây là nơi ngài trấn giữ miền Sơn Lâm.
- Đền Mẫu Phố Cát: Thuộc Thanh Hóa, đây là nơi được cho là ngài giáng hạ dạo chơi, ban phúc cho bách tính.
Ngài có ngày tiệc chính là ngày mùng 10 tháng 11 Âm lịch, đây được xem là ngày hạ phàm của ngài, mang ý nghĩa quan trọng trong các nghi lễ thờ cúng và hầu đồng.
Toàn cảnh Đền Mẫu Phố Cát tại Thanh Hóa, nơi thờ Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn và Mẫu Liễu Hạnh, cảnh quan thanh tịnh.
Không gian thờ tự bên trong Đền Mẫu Phố Cát Thanh Hóa, thể hiện sự trang nghiêm của tín ngưỡng thờ Mẫu và các vị quan lớn.
Quan Đệ Nhị Mặc Áo Màu Gì? Sắc Phục Đặc Trưng Trong Hầu Đồng
Trong các nghi lễ hầu đồng của tín ngưỡng thờ Mẫu, Quan Đệ Nhị là một trong ba vị quan lớn thường xuyên ngự về đồng, kể cả trong những ngày tiệc vui. Vấn đề “Quan Đệ Nhị mặc áo màu gì” là một trong những câu hỏi được nhiều người quan tâm nhất khi tìm hiểu về trang phục hầu đồng của Ngũ Vị Tôn Ông.
Khi ngự đồng, Quan Đệ Nhị Thượng Ngàn mặc áo màu xanh (có thể là xanh lam hoặc xanh lá cây), được thêu các họa tiết rồng, hổ phù một cách tinh xảo và uy nghi. Sắc phục áo xanh này tượng trưng cho quyền năng cai quản vùng rừng núi, sơn lâm, đúng với vai trò của một vị quan Thượng Ngàn.
Trong nghi lễ hầu đồng, Quan Đệ Nhị thường thực hiện các nghi thức như làm lễ tấu hương, khai quang, chứng sớ và múa kiếm. Cách hầu Quan Giám Sát cũng có sự linh hoạt tùy theo từng địa phương hoặc thanh đồng: có nơi múa đôi kiếm, có nơi múa một kiếm, hoặc múa một kiếm kết hợp với một cờ.
Giống như Quan Đệ Nhất, khi khai đàn mở phủ, người ta thường thỉnh Quan Đệ Nhị về chứng đàn Nhạc Phủ (Thượng Ngàn), với đàn mã đầu màu xanh, phù hợp với sắc áo đặc trưng của ngài. Ngoài ra, vào những dịp đại lễ quan trọng như mở phủ khai đàn, tạ phủ, trước ngày làm lễ, Quan Đệ Nhị thường được thỉnh về để thanh tra giám sát đàn mã đền phủ, đảm bảo sự trang nghiêm và đúng lễ nghi.
Văn Quan Lớn Đệ Nhị – Quan Đệ Nhị Thượng Ngàn
Thỉnh mời Hoàng đế tinh quân
Hiệu ông Đệ Nhị thiên đình giáng sinh
Vốn xưa ông tại thiên đình
Đêm ngày chầu chực ở trong lầu đài
Số sinh số tử trên đời
Một tay biên chép chẳng sai số nào
Bách quan văn vũ nội tào
Khi ra bệ ngọc khi vào toà trương
Thông minh chính trực mọi đường
Kiên hào đỉnh túc chẳng nhường một ai
Thiên tào Đệ Nhị thứ hai
Thông tri tam giới mọi nơi xa gần
Phép ông hành vũ hành phong
Đâu đâu cũng đều phục tình làm tôi
Trời làm đại hạn nắng lôi
Cầu ông Đảo Vũ một thôi dần dần
Ông sai hà bá thuỷ thần
Tự nhiên nổi trận đùng đùng mưa sa
Điều hoà thiên hạ xướng ca
Nam nữ trẻ già sợ phép tôn quan
Lệnh truyền sai xuống thuỷ cung
Tự nhiên mưa gió mênh mông điền điền
Hợp hoà thiên hạ dưới trên
Bờ nào bờ ấy nước chan đầy bờ
Dù ai đi sớm về khuya
Phong điều vũ thuận thái hoà nghỉ ngơi
Có phen thong thả ngồi chơi
Tuyển người sổ mục chép người sổ son
Vua cha nghe hết nguồn cơn
Ai làm nấy chịu chẳng còn có oan
Sai xuống hạ giới làm quan
Sinh vào quý tộc hiền lương đức lành
Vừa năm Ất Dậu thai sinh
Mồng ba tháng một đã sinh ra người
Tuổi vừa ba bốn đi chơi
Văn thi phú lục mọi tài khôn ngoan
Song đường mừng rỡ yêu thương
Rằng nhà có phúc kẻ thương người vì
Chẳng ngờ Thượng Đế đến kì
Mồng ba tháng một, một khi giờ dần
Sắc sai hà bá thuỷ thần
Quần thiên đón rước chẳng nhầm một ai
Ngũ lôi hiệu lệnh tướng trời
Nhị thập bát tú mọi nơi trương toà
Đều thời vâng lệnh vua cha
Rước quan Đệ Nhị trên toà thượng thiên
Song đường thương nhớ chẳng yên
Sao ông nỡ để mối phiền dương gian
Sinh thành dưỡng dục núi non
Lấy ai khuya sớm thần hôn cho đành
Vốn xưa ông ở thiên đình
Con vua Thượng Đế giáng thần dương gian
Dù ai có lệnh kêu van
Khấn ông Đệ Nhị thỏi khang yên lành
Thiên tư chính trực thông minh
Giáng Điện giáng phủ anh linh muôn phần
Chữ rằng Thánh giáng lưu ân
Đa tài đa lộc thiên xuân thọ trường
Phú:
Nhác trông lên toà vàng san sát,
Không đâu bằng Phố Cát Đồi Ngang.
Đá lô xô nước chảy làn làn,
Điểu một thú cỏ hoa như vẽ.
Nhạn chiều hôm bay về lẻ tẻ,
Trên sườn non chim sẻ ríu ran.
Nước dưới khe tung tính tiếng đàn,
Trên đỉnh núi tùng reo điểm trống.
Có thơ rằng:
Ngần ngật Sòng Sơn kiêu dị lộc
Thanh thanh tri thuỷ chiếu trần tâm
Sơn tri cao hệ thuỷ chí thâm
Đây thực chốn non nhân nước trí.
Thượng phong tri thuỷ địa cốc lâm san
Nam thiên tri Đệ Nhất điện quan
Cảnh lạc thú thượng ngàn sơn cước
Thông minh chính trực, giúp nước phù đời
Quyền sơn lâm cai khắp mọi nơi
Vâng ngọc chỉ giáng thần Nam Việt
Anh hùng hào kiệt, độ khắp vạn dân
Sắc gia ban :Thượng đẳng tôn thần
Quyền giám sát, kiêm tri phủ viện
Nghe văn thỉnh luyện, giá ngự từ trung
Chữ “Sở cầu hữu cảm tất thông”
Hộ đệ tử đồng gia thời phú quý
Tham Khảo Những Mẫu Tượng Ngũ Vị Tôn Ông
Việc thờ cúng Ngũ Vị Tôn Ông nói chung và Quan Lớn Đệ Nhị nói riêng là một phần quan trọng trong đời sống tâm linh của người Việt. Các pho tượng được chế tác tinh xảo, thể hiện rõ vẻ uy nghiêm và thần thái của các vị quan lớn, thường được làm từ gỗ mít và sơn son thếp vàng. Dưới đây là một số mẫu tượng thờ tiêu biểu.
Tượng Ngũ Vị Tôn Ông được chạm khắc tinh xảo từ gỗ mít, sơn son thếp vàng, một nét đặc trưng của nghệ thuật đồ thờ Việt Nam.
Các nghệ nhân tại Làng nghề Sơn Đồng Hoài Đức, Hà Nội luôn dồn tâm huyết vào từng chi tiết, từ việc chọn lựa gỗ, tạo dáng cho đến công đoạn sơn son thếp vàng, nhằm tạo ra những tác phẩm không chỉ có giá trị thờ cúng mà còn mang đậm nét văn hóa truyền thống.
Hình ảnh tượng thờ các vị quan lớn trong Đạo Mẫu, thể hiện sự oai nghiêm và tinh tế trong từng đường nét điêu khắc.
Mỗi pho tượng đều mang một nét riêng, nhưng chung quy lại đều toát lên vẻ trang nghiêm, uy dũng, thể hiện sự kính trọng của người dân đối với các vị thần linh đã phù hộ cho quốc thái dân an.
Một mẫu tượng Ngũ Vị Tôn Ông khác, thể hiện sự đa dạng trong phong cách và kỹ thuật điêu khắc truyền thống Việt Nam.
Địa Chỉ Uy Tín Tạc Tượng Ngũ Vị Tôn Ông
Nếu quý khách có nhu cầu tìm hiểu hoặc đặt tạc tượng Ngũ Vị Tôn Ông, có thể liên hệ Công ty TNHH đồ gỗ mỹ nghệ Phú Cường – một địa chỉ uy tín với kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực đồ thờ cúng và tượng thờ truyền thống.
Công ty TNHH Đồ Gỗ Mỹ Nghệ Phú Cường
Địa chỉ: Xóm Hàn – Sơn Đồng – Hoài Đức – Hà Nội
Email: dothocung.sd@gmail.com
Hotline: 0984.101.288