Ngày Mùng 1 Tết Nguyên Đán từ lâu đã gắn liền với nhiều phong tục, tập quán và cả những điều kiêng kỵ được truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác. Tất cả đều nhằm mục đích cầu mong một năm mới an lành, sung túc và tránh những điều không may mắn. Trong số đó, câu hỏi “Mùng 1 Tết có được phơi quần áo không?” là một trong những thắc mắc phổ biến mà nhiều người quan tâm.
Theo quan niệm dân gian Việt Nam, việc giặt giũ và phơi quần áo trong hai ngày Mùng 1 và Mùng 2 Tết là điều nên kiêng kỵ. Lý do được đưa ra là vì hai ngày đầu năm mới này được cho là ngày vía của Thủy thần. Hành động giặt giũ, đặc biệt là dùng nước để giặt quần áo vào những ngày này, có thể được xem là mạo phạm đến vị thần cai quản nguồn nước, từ đó có thể mang lại những điều xui xẻo, không may mắn cho gia đình trong suốt một năm. Vì vậy, để thể hiện sự tôn trọng đối với thần linh và mong muốn khởi đầu năm mới suôn sẻ, nhiều gia đình thường cố gắng hoàn tất việc giặt giũ, dọn dẹp nhà cửa trước Giao thừa.
Bên cạnh việc kiêng giặt và phơi quần áo, trang phục cũng là một yếu tố được chú trọng trong những ngày đầu năm. Người xưa quan niệm rằng, màu sắc trang phục có ảnh hưởng đến vận khí của cả năm. Do đó, vào dịp Tết, mọi người thường tránh mặc quần áo có màu đen hoặc trắng, bởi những màu này thường tượng trưng cho sự tang tóc, buồn bã và những điều không may. Thay vào đó, những bộ quần áo mới với gam màu tươi sáng, rực rỡ như đỏ, vàng, cam… được ưu tiên lựa chọn. Những màu sắc này không chỉ mang ý nghĩa may mắn, tài lộc mà còn thể hiện sự vui tươi, phấn khởi, hy vọng một năm mới tràn đầy năng lượng tích cực và thịnh vượng.
Việc chuẩn bị một mâm cúng giao thừa tươm tất là một trong những nét văn hóa không thể thiếu của người Việt. Mâm cúng không chỉ thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, các vị thần linh mà còn là cách để gia chủ cầu mong một năm mới an lành, hạnh phúc và tài lộc dồi dào.
Ngoài những điều kiêng kỵ liên quan đến quần áo và trang phục, còn rất nhiều quan niệm dân gian khác được gìn giữ trong những ngày đầu năm mới để đảm bảo một khởi đầu thuận lợi và may mắn cho cả gia đình:
- Kiêng quét nhà và đổ rác: Theo tín ngưỡng dân gian, việc quét nhà hay đổ rác vào Mùng 1 Tết đồng nghĩa với việc quét sạch tài lộc, may mắn ra khỏi nhà. Do đó, các gia đình thường dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ trước Giao thừa và hạn chế quét dọn trong những ngày đầu năm. Nếu có rác, mọi người thường chỉ nhặt gọn gàng mà không dùng chổi.
- Kiêng cho lửa, cho nước: Lửa và nước được xem là biểu tượng của tài lộc, sự ấm no và may mắn. Việc cho người khác lửa hay nước vào Mùng 1 được cho là sẽ làm mất đi tài lộc, may mắn của chính mình trong cả năm.
- Kiêng khóc lóc, buồn tủi, bực tức: Những cảm xúc tiêu cực như khóc lóc, buồn bã, bực tức trong ngày đầu năm được cho là sẽ mang đến một năm đầy rẫy những lo âu, phiền muộn. Mọi người cố gắng giữ tâm trạng vui vẻ, lạc quan để đón một năm mới an lành, hạnh phúc.
- Tránh cãi vã, lớn tiếng: Giữ hòa khí, không tranh cãi, gắt gỏng trong những ngày Tết là điều vô cùng quan trọng để duy trì không khí gia đình ấm cúng, vui vẻ và đoàn kết suốt cả năm. Ngay cả khi trẻ nhỏ nghịch ngợm, người lớn cũng thường bỏ qua, tránh quát mắng.
Gia đình sum họp, trò chuyện vui vẻ trong những ngày đầu năm mới là điều mà mỗi người đều hướng tới. Những khoảnh khắc quây quần bên nhau tạo nên không khí ấm cúng, gắn kết tình thân và mang lại niềm vui, hạnh phúc cho tất cả mọi người.
- Kiêng làm đổ vỡ đồ đạc: Việc làm đổ vỡ bát đĩa, ấm chén, gương… trong ngày đầu năm được coi là điềm báo cho sự chia lìa, đổ vỡ trong gia đình. Vì vậy, mọi người thường rất cẩn trọng trong sinh hoạt để tránh gặp phải điều không may này.
- Kiêng vay mượn tiền bạc, đòi nợ: Quan niệm dân gian cho rằng, việc vay mượn tiền bạc vào đầu năm sẽ khiến người đi vay gặp phải cảnh túng thiếu, nợ nần suốt cả năm. Tương tự, việc đòi nợ cũng được kiêng kỵ để tránh tạo ra không khí nặng nề, mất hòa khí.
- Kiêng động tới dao kéo, kim chỉ: Dao kéo là những vật sắc nhọn, mang sát khí. Việc sử dụng chúng vào Mùng 1 Tết được cho là sẽ mang lại những điều không may mắn, tai ương. Tương tự, kim chỉ tượng trưng cho sự vất vả, khó khăn, nên người xưa cũng kiêng may vá, thêu thùa vào đầu năm để tránh một năm lao đao, khổ sở. Đặc biệt, phụ nữ mang thai càng kiêng kỵ việc động chạm đến kim chỉ vào ngày này.
Ẩm thực Tết cũng có những điều kiêng kỵ riêng. Nhiều gia đình chuẩn bị các món ăn truyền thống, đảm bảo sự tươm tất và hương vị đặc trưng của ngày Tết.
- Kiêng ăn cháo và một số món ăn: Vào Mùng 1 Tết, người xưa quan niệm chỉ những gia đình nghèo khó mới phải ăn cháo. Do đó, các gia đình thường nấu cơm tươm tất để ăn, thể hiện sự no đủ, sung túc. Ngoài ra, một số món ăn như thịt vịt, thịt chó, cá mè, mực, ốc… cũng được kiêng ăn vì bị cho là mang lại điềm xấu, không may mắn. Tôm cũng là món nhiều nơi kiêng kỵ vì sợ “đi giật lùi” như tôm, làm công việc cả năm không tiến bộ.
Trong dịp Tết, tinh thần sẻ chia và yêu thương cũng được đề cao. Nhiều người chọn cách làm những điều thiện nguyện để mang lại niềm vui và may mắn không chỉ cho bản thân mà còn cho cộng đồng.
Tóm lại, những điều kiêng kỵ vào Mùng 1 Tết, trong đó có việc kiêng giặt và phơi quần áo, đều xuất phát từ mong muốn của người Việt về một năm mới an lành, may mắn và thịnh vượng. Dù cuộc sống hiện đại đã có nhiều thay đổi, nhưng việc tìm hiểu và giữ gìn những nét đẹp văn hóa truyền thống này vẫn là cách để chúng ta trân trọng di sản của cha ông và tạo nên những khởi đầu tốt đẹp cho năm mới.